Mycose, vaginose of blaasontsteking. Er zijn talloze urogenitale stoornissen veroorzaakt door een verstoord evenwicht van de vaginale microbiota. De vaginale microbiota, die een langrijke rol speelt in onze gezondheid, bestaat voornamelijk uit melkzuurbacteriën die de vaginawanden bekleden en een beschermende laag vormen.
Wat is vaginale microbiota?
De vaginale microbiota bestaat voor 90% uit melkzuurbacteriën (lactobacillen), en koloniseert de vagina in de puberteit; we noemen hem vaak de flora van Döderlein (naar de gynaecoloog Alfred Döderlein die hem voor het eerst beschreef in 1892). De vaginale microbiota bestaat ook uit andere bacteriën zoals Gardnerella vaginalis, Atopobium vaginae en Prevotella spp en schimmels zoals Candida albicans, die, als ze zich te sterk vermenigvuldigen infecties kunnen veroorzaken.
De essentiële rol van lactobacillen
Deze lactobacillen hebben zeer specifieke functies. Ze stimuleren het plaatselijke immuunsysteem en vormen biofilms die als het ware een beschermend schild vormen op de vaginawand. Ze zetten glycogeen uitgescheiden door de cellen van het genitale slijmvlies om in melkzuur waardoor het zure milieu wordt gevormd dat nodig is voor het behoud van een vaginale pH tussen 3,5 en 4,5.
De vaginale pH geeft een beeld van de toestand van de vaginale microbiota: een pH hoger dan 4,5 wijst op een verstoord evenwicht van de vaginale flora, ook wel dysbiose genoemd. Zodra deze dysbiose gepaard gaat met symptomen zoals ongewone afscheiding, jeuk of pijn in de vulva, is een infectie mogelijk en moet deze worden opgespoord en behandeld. In de menopauze is de pH van nature 4,5.
Elke vrouw herbergt vele soorten lactobacillen die zich ontwikkelen in de loop van de cyclus en het leven, afhankelijk van hormonale schommelingen, de omgeving, de intieme hygiëne, het seksleven enz. Zo kunnen we de volgende soorten samenstellingen vinden:
Dominante par Lactobacillus crispatus (48% van de vrouwen)
Dominante par Lactobacillus gasseri (23,5% van de vrouwen)
Dominante par Lactobacillus iners (20% van de vrouwen) – Licht verstoord evenwicht
Dominante par Gardnerella vaginalis (volledig verstoord evenwicht – 30% van de infecties)
Dominante par Lactobacillus jensenii (25% van de vrouwen)
Bij dysbiose kan inname van goede bacteriën via probiotica een gunstige invloed hebben op de vaginale microbiota. Lactobacillus crispatus, L. gasseri, L. rhamnosus en L. plantarum hebben antivirale en antibacteriële eigenschappen. Ze remmen de groei van ziektekiemen, beperken hun uitbreiding en voorkomen de vorming van biofilms van ziektekiemen.
Lactobacillen zijn volledig onafhankelijk van de oestrogeenimpregnatie, dat wil zeggen, de uitscheiding van oestrogenen, de vrouwelijke geslachtshormonen die voornamelijk in de eierstokken worden geproduceerd.
Een vaginale microbiota die zich het hele leven lang ontwikkelt
Zo ontwikkelt de vaginale microbiota van de vrouw zich gedurende haar hele leven afhankelijk van haar hormonale toestand:
In de puberteit wordt de vaginale flora gevormd. De oestrogenen verdikken het vaginale slijmvlies en maken de productie van glycogeen mogelijk. De lactobacillen van het rectum worden dan aangetrokken en gaan deze nieuwe gunstige omgeving koloniseren.
Gedurende de menstruatie verhoogt de alkalische pH van het bloed de vaginale pH. De lactobacillen nemen af en laten meer ruimte voor ziektekiemen.
Tijdens de zwangerschap produceert de vrouw meer hormonen (hCG, oestrogeen, progesteron, oxytocine enz.) die leiden tot een toename van lactobacillen. Hoe meer de oestrogeenproductie toeneemt, hoe meer vaginale cellen glycogeen vrijmaken, wat dient als energiebron voor lactobacillen maar ook voor Candida albicans. Daarom hebben zwangere vrouwen meer last van mycose.
In de menopauze zien we een geleidelijke afname van oestrogeen en dus van lactobacillen, en die varieert sterk van vrouw tot vrouw. 55 à 70% van de vrouwen* heeft in de menopauze last van vaginale droogte. Ter voorkoming kan een probioticakuur de flora weer in evenwicht brengen en infectie beperken.
Evaluatie van de flora met de Nugent score
Het is mogelijk om met een afname van de vaginale uitscheiding de toestand van de vaginale flora te bepalen. Na analyse wordt een score toegekend afhankelijk van de geconstateerde microbiota:
0 - 3: de flora is normaal
4 - 6: een beginnende verstoring van het evenwicht van de flora
7 - 10 het evenwicht van de flora is ernstig verstoord en geïnfecteerd
Afhankelijk van deze hormonale schommelingen maar ook van de levenswijze (tabak, medicijnen, antibiotica, stress enz.) kan zich dysbiose installeren en vaginale infecties veroorzaken zoals mycose, vaginose of blaasontsteking. Naast een goede hygiëne kunnen preventief probiotica en bepaalde planten zoals kattensnor, muizenoor of veenbes worden gebruikt voor het behoud van een evenwichtige vaginale microbiota en ook om urineweginfectie en recidiverende mycose te voorkomen.
Een direct verband tussen vaginale microbiota en darmmicrobiota
Het natuurlijke reservoir voor vaginale lactobacillen zijn de darmen. Dankzij de hydrolipidenfilm die het huidoppervlak bedekt gaan de bacteriën van de anus naar de vagina via het perineum en de vulva. De vaginale microbiota ‘erft’ zo een aantal bacteriën van de darmmicrobiota.
Bijvoorbeeld, Candida albicans betrokken bij candidose is ook aanwezig in de darmmicrobiota. Hij kan ook latent aanwezig zijn gedurende het hele leven van de gastheer. Verspreiding van Candida wordt in gang gezet door een verzwakt immuunsysteem, een verstoord evenwicht van de microbiota en/of onder invloed van gunstige factoren zoals hygiëne, de hormooncyclus of stress.
Daarom is het belangrijk niet alleen het evenwicht te behouden of te herstellen van de vaginale microbiota, maar ook van de darmmicrobiota, daar ze nauw verbonden zijn.
De vaginale microbiota bestaat dus uit talloze bacteriën essentieel voor een goede gezondheid van de vagina. Geschikte oplossingen zoals probiotica of bepaalde planten gecombineerd met een gezonde levensstijl kunnen het beste evenwicht voor een gezonde vaginale microbiota herstellen of behouden.
Belangrijke punten om te onthouden
De vaginale microbiota is een fragiele flora voornamelijk samengesteld uit lactobacillen (melkzuurbacteriën) die beschermen tegen infecties.
De vaginale microbiota eis direct verbonden met de hormoonspiegel en vooral oestrogenen. Hij ontwikkelt zich tijdens alle levensfases van de vrouw (puberteit, zwangerschap, menopauze).
De vaginale microbiota ‘erft’ een aantal bacteriën van de darmmicrobiota: de darmen vormen het grootste ‘reservoir’ ervan. Het is dus belangrijk om deze twee nauw verbonden microbioten in evenwicht te brengen.
De vaginale microbiota waarborgt de gezondheid van de vagina.
Lactobacillen ingenomen in de vorm van probiotica, kunnen bijdragen aan een evenwichtige vaginale flora of hem herstellen.
Wie kan u advies geven?
Naargelang uw fysiologische toestand kunt u advies vragen aan een apotheker of een arts raadplegen die vertrouwd is met microbiota, micronutritie of fytotherapie.
Deze apotheken hebben onze producten in huis. Alle apotheken kunnen binnen 48 uur producten van PiLeJe verkrijgen bij een groothandelaar-verdeler.
* Etudes européennes Nappi RE, et al. “Vulvar and Vaginal Atrophy in four European Countries : Evidence from the European REVIVE Survey” Climacteric, 2016
